Nie taki pająk straszny, jak go malują
Boisz się pająków? A może wręcz przeciwnie – cenisz sobie ich subtelny urok? Przeprowadzimy krótki test i udzielimy kilku odpowiedzi.
Widzisz w domu kątnika (popularnego domowego pajęczaka). Co robisz?
- a) krzyczysz z przerażenia i wołasz na ratunek,
- b) z zimną krwią rzucasz się na niego z kapciem,
- c) nie robisz nic – w końcu to pająk, część domowego ekosystemu.
W przypadku odpowiedzi A: zalecana terapia szokowa, udaj się zatem na wystawę pająków i STAW czoła STAWonogom. Wybrałeś B? Koniecznie odwiedź wystawę pająków, spójrz któremuś z nich w jego cztery pary ślicznych oczek, a potem zastanów się dwa razy, nim znów sięgniesz po oręż w postaci kapcia. Jeżeli wybrałeś C, to zapewne nie masz nic przeciwko pajęczakom, a może nawet chciałbyś dowiedzieć się o nich czegoś więcej, więc może ucieszy Cię fakt, że…
Od 12.02 do 31.03.2021 trwa wystawa pająków i skorpionów w Sky Towerze we Wrocławiu. Czynna jest codziennie od 10:00 do 20:00. O każdej pełnej godzinie można potrzymać niegroźnego ptasznika na ręce!!! Wszelkie restrykcje sanitarne zachowane.
To świetna okazja, by poznać nieco faktów ze świata pajęczaków i skorpionów, a także spróbować wyzbyć się wszelkich uprzedzeń do tych stworzeń.
Nasi przodkowie ich nie mieli
Okej, racja. Nasi może mieli. Europa nie była zbyt przychylna pająkom, zwłaszcza, kiedy przyszło zwalczać czarną magię, a pajęczaki włączono do grona przedstawicieli szatana, zaraz obok kotów i nietoperzy. Znamy też z mitologii greckiej postać Arachne, która ośmieliła się rywalizować z Ateną w sztuce tkactwa. Rozwścieczona bogini rozerwała bluźniercze wobec bogów dzieło, a ją samą zaczęła bić czółnem tkackim. Arachne z rozpaczy popełniła samobójstwo. Atena co prawda postanowiła wrócić jej życie, ale od tamtej pory Arachne przędzie sieci pod postacią pająka.
Na zachodzie pająki darzono większą czcią. Wiele plemion indiańskich otaczało kultem Pramatkę Pajęczycę – stworzycielkę wszechświata, dawczynię światła, zbawicielkę rodzaju ludzkiego. Indiańskie łapacze snów są amuletami, które swoje istnienie zawdzięczają właśnie tym stawonogom.
Legendy afrykańskie także mówią o bogu-stwórcy pająku. Anasi był bogiem tricksterem, czyli oszustem pokroju nordyckiego Lokiego i, według wierzeń, stworzył wszechświat. Tkanie pajęczej sieci wydało się dawnym ludom na tyle mistyczne, by porównywać je do powstania świata.
Mistyka pajęczej sieci
Sieć wydaje się przemawiać do wyobraźni również dzisiaj, a może nawet: zwłaszcza dzisiaj. Przecież nie bez powodu nasz najdoskonalszy wynalazek, jakim jest internet, nazywamy właśnie siecią. Sieć łączy ludzi i pozwala pozyskać niezliczone ilości informacji. Żywimy się nimi każdego dnia tak jak pająki zdobyczami pochwyconymi w swoje nici. Wbrew pozorom mity są wciąż obecne i nie są jedynie wymysłem dawnych cywilizacji. Pajęczaki w pewnym sensie są obecne w naszej mitologii współczesnej.
Ale jeżeli mity wydają Wam się nadal zbyt odległe, bo jesteście ludźmi nauki, to należy zaznaczyć, iż nić przędna pająków jest kilkadziesiąt tysięcy razy cieńsza od ludzkiego włosa, a zarazem dwa razy wytrzymalsza od stali o tym samym przekroju. Naukowcy od lat pracowali nad materiałem, który swoją wytrzymałością dorównałby pajęczej sieci. I tak w 2015r. W Japonii wynaleziono QMONOS – jedwab syntetyczny, to którego produkcji wykorzystuje się szczepy bakterii z odpowiednio zmodyfikowanym DNA. Materiał ten jest twardszy od stali i bardziej elastyczny niż nylon.(Tygrzyk paskowany – tworzy sieć w kształcie litery „z”)
Dziwne zwyczaje
Nam, przedstawicielom kultury europejskiej, może wydać się do dziwne, ale… pająki się je! W Kambodży stanowią one element lokalnej kuchni. Potrawy przyrządza się z pająków z rodziny ptasznikowatych, które w języku khmerskim nazywane są a-ping.
Dziwne? Ani trochę. To przysmak. Wiecie, co jeszcze jest smaczne? Prezent, który jeden z pająków występujących w również w Polsce wręcza swojej partnerce podczas godów. Zabita mucha, owinięta pajęczyną – taki podarek zostaje wręczony w celu odwrócenia uwagi samicy i rozpoczęcia kopulacji. Nie zdziwi Was już teraz zapewne nazwa tego pajączka – Darownik przedziwny (Pisauramirabilis).
Pożyw się partnerem
Zwyczaje godowe pająków są dość ciekawe, ponieważ wśród wielu gatunków samce mają nikłe szanse na przeżycie, gdy już dojdzie do zapłodnienia. Samica natychmiast zabija partnera i go pożera. Tylko niektórym szczęśliwcom udaje się uciec i uniknąć skończenia na stole jako obiad matki własnych dzieci.
Samce niektórych gatunków poświęcają własną męskość, aby mieć pewność, że doczekają się potomstwa. Po zakończonej kopulacji odłamują jeden z dwóch aparatów kopulacyjnych i zamykają narząd rozrodczy samicy, uniemożliwiając jej współżycie z innymi samcami. Cóż za zapobiegawczość!
Wylinka
Nie od razu wiadomo, jakiej płci jest pająk – narządy rozrodcze rozwijają się dopiero z wiekiem. Wiadomo jednak, że samice są większe od samców i żyją nawet do 20 lat, podczas gdy samce… chyba wiecie już, dlaczego żyją krócej. Z tego też powodu samice wycenianie są znacznie wyżej od samców. Rzadko zdarza się, że jest odwrotnie.
Ze wzrostem pająków wiąże się wylinka, czyli proces zrzucania naskórka i zastępowania go nowym. Podczas wylinki pająki są bardzo delikatne i łatwo je uszkodzić, z racji tego, że ich cało nie jest w żaden sposób chronione.
Wszystkie Naj
- NAJbardziej jadowitym pająkiem jest Wałęsak brazylijski (Phoneutria), żyjący w tropikalnych częściach Ameryki Południowej i Północnej.
- NAJwiększym pajęczakiem jest Ptasznik goliat (Theraphosa blondi). “Blondyny” mogą mieć rozstaw odnóży wynoszący 30 cm i ważyć 250g.
Koniecznie odwiedźcie wystawę pająków i skorpionów!
Autor: Karolina Sobczyńska
Zdjęcia: Pixabay, archiwum własne
