Od więziennych celi po dzieło sztuki – ewolucja tatuażu
Po co się tak szpecić? Będziesz wyglądać jak przestępca! Wiesz, że zostanie Ci to do końca życia? – chyba każdy młody fan tatuażu choć raz otrzymał od swoich bliskich tego typu uwagi. To wszystko za sprawą kryminalnej przeszłości tego typu formy ozdabiania ciała. Jednak z roku na rok skala demonizowania tatuażu znacznie się zmniejsza i na tzw. „dziarkę” decyduje się coraz więcej osób niezależnie od wieku oraz płci.
Tatuaż, obok piercingu (kolczykowania), jest jedną z najpopularniejszych form modyfikacji ciała. Polega na wprowadzaniu do skóry pigmentu za pomocą igły. Współcześnie można wyróżnić dwa sposoby tatuowania. Pierwszy z nich, chyba najpopularniejszy, to tatuowanie maszynką z wymiennymi igłami. Druga, mniej znana metoda wprowadzania tuszu pod skórę, to hand poke. Tatuator posługuje się w niej wyłącznie pojedynczą, długą igłą. Ten proces trwa dłużej, jednak lepiej nadaje się do tatuowania np. palców u rąk.
Gdzie historia sięga pamięcią
Tatuaże zachowane na starożytnych zmumifikowanych szczątkach ludzkich ujawniają, że tatuowanie było praktykowane na całym świecie od wielu stuleci. W 2018 roku odkryto najstarsze tatuaże na świecie na dwóch mumiach z Egiptu, datowanych między 3351 a 3017 rokiem p.n.e. W 2015 roku natomiast naukowa ocena wieku dwóch najstarszych znanych wytatuowanych mumii zidentyfikowała Ötziego (zwanego także Lodziarzem, to naturalna mumia mężczyzny, który żył między 3400 a 3100 rokiem p.n.e.) jako najstarszy znany wówczas przykład. To ciało, z 61 tatuażami, zostało znalezione w lodzie w Alpach i datowane jest na 3250 rok p.n.e.
Starożytne tatuaże były najczęściej praktykowane jako rytuały wśród ludzi austronezyjskich. Była to jedna z wczesnych technologii opracowanych na Tajwanie i przybrzeżnych południowych Chinach przed co najmniej 1500 rokiem p.n.e. Mogło to być pierwotnie związane z headhuntingiem (polowanie na głowę). Tatuaż otrzymywali wojowie, którzy zdobyli wytatuowaną głowę przeciwnika. Tradycje tatuażu, w tym tatuowanie twarzy, można znaleźć we wszystkich podgrupach austronezyjskich. Austronezyjczycy stosowali charakterystyczną technikę nakłuwania skóry (hafting), używając małego młotka i narzędzia do przekłuwania wykonanego z cytrusowych cierni, ości ryb, kości i muszli ostryg.
Przez kolejne wieki w Europie i Ameryce tatuaż uważany był za tabu dozwolone jedynie w subkulturze więziennej oraz światku przestępczym. Zwyczaje te znalazły poparcie w odniesieniu do wschodnich tradycji, w których tatuaż świadczył o klasyfikacji w hierarchii mafii (Yakuza w Japonii czy Triady w Chinach)
Cwele, „grypsujący” i stopnie wojskowe – dziara więzienna
Tatuaż w środowisku przestępczym ma szczególne znaczenie – każdy znak i symbol jest wyznacznikiem więziennej hierarchii. Oto kilka najpopularniejszych przykładów:
kropka na dłoni pomiędzy palcem wskazującym a kciukiem – fach złodziejski
kropka pod lewym okiem – „grypsujący”, „inteligentni”, „twardzi”. Uważani są za „ludzi” w odróżnieniu od „frajerów” i „cweli”, którzy w subkulturze więziennej zajmują odpowiednio niższą pozycję i często są wykorzystywani przez grypsujących jako służący, poniżani, bici itp.
„mgiełki” – kreski na dolnych powiekach, to również człowiek „grypsujący”
kropka za uchem, na nosie, w okolicy prawego oka – cwel, osobnik traktowany przez ludzi jako zhańbiony, godny pogardy i potępienia, będący na dnie hierarchii podkulturowej.
kropka na czole, najczęściej pomiędzy brwiami – człowiek znający tajniki symulacji zaburzeń psychicznych. Ten wzór tatuażu ma informować wtajemniczonych, że mają do czynienia z normalnym człowiekiem, aby uprzedzać nieporozumienia.
łzy pod okiem – mogą one reprezentować liczbę lat które dana osoba spędziła w więzieniu, utratę kogoś bliskiego lub bliskiego członka gangu. W niektórych przypadkach, to jest również postrzegane jako znak, że dana osoba popełniła albo zamierza popełnić morderstwo. Oznaczają również człowieka płaczącego za wolnością, ubolewającego nad karą pozbawienia wolności.
pagony – stopnie wojskowe tatuowane na ramionach. Wskazują na więzienny staż osadzonego. Każda wytatuowana belka to 1 rok pozbawienia wolności, natomiast każda gwiazdka symbolizuje 3 lata za kratami. Major osadzony jest 5 lat, natomiast pułkownik – 11 lat. Po przekroczeniu stopnia pułkownika cały tatuaż należy usunąć (lub pokryć nowym) i wytatuować generalski wężyk.
Świeżym okiem – tatuaż współcześnie
Niestety, tatuaże są wciąż kojarzone z dewiacją, zaburzeniami osobowości i przestępczością, zwłaszcza wśród starszych pokoleń. Chociaż ogólna akceptacja tatuaży w zachodnim społeczeństwie rośnie, nadal noszą one poważne piętno w niektórych grupach społecznych. Zwykle są zjawiskiem bardzo niepożądanym wśród niektórych społeczności religijnych np. wśród Świadków Jehowy.
W opozycji do staromodnych stereotypów sukcesywnie otwiera się coraz więcej profesjonalnych studiów tatuażu, a ich pracownicy to wykwalifikowani tatuatorzy, którzy wiedzą, co robią. Ponadto, w dobrych studiach panują niezwykle sterylne warunki, stanowisko jest przygotowywane indywidualnie dla każdego klienta, a artyści używają jednorazowych igieł i rękawiczek. W takich miejscach znacznie spada możliwość zarażenia się jakimikolwiek chorobami.
Obecnie ta modyfikacja ciała nie zna granic. Tatuują się zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Można „przebierać” wśród ogromnej liczby artystów, a co za tym idzie znaleźć tego, którego styl najbardziej nam się podoba. Tatuaż może mieć dla nas wielkie znaczenie, być ważnym symbolem, ale może być również po prostu ładny i spełniać funkcje czysto estetyczne.
Autorka: Martyna Borowiec
Zdjęcia: Instagram m.in. @pliszkamagdalena @lewandowska.ink
