Święta polsko-chorwackie
Jak połączyć polskie i chorwackie Święta Bożego Narodzenia? Nie zastanawiałabym się nad tym, gdyby nie pandemia. Wirus sprawił, że święta spędzam ze specjalnym gościem-Chorwatem. Jak sprawić, żeby czuł się jak w domu?
Adwent
W Polsce adwent kojarzy się z roratami, wypiekaniem pierniczków i oczywiście z kalendarzem adwentowym pełnym słodkości (mnie jest najbliższe to ostatnie). W Chorwacji z kolei powszechne jest robienie wieńca adwentowego. Składa się on z czterech świec. Każda świeca odpowiada jednej z czterech niedziel adwentu. U mnie w domu wieniec ze świeczkami niestety nie ma miejsca, ze względu na ciekawskie koty.
Mikołajki
Zwyczaje Mikołajkowe musiałam w tym roku nieco zmodyfikować. W Chorwacji dzieci, zanim przyjdzie Mikołaj, czyszczą swoje zimowe buty. Umyte
i pachnące buciki stawiane są na parapecie. Buty stoją na oknie i czekają, aż Mikołaj wrzuci do nich słodkości… albo aż Krampus wrzuci do nich rózgę. Kim jest Krampus? Krampus to pół koza, pół demon. W trakcie świąt karze on niegrzeczne dzieci. Mój gość w swoich butach nie znalazł na szczęście rózgi, za to słodkości starczyło na kilka dni.
Dzień Świętej Łucji
13 grudnia-Polakom kojarzy się z przykrą rocznicą wprowadzenia stanu wojennego. Chorwaci natomiast sadzą wtedy pszenicę. Ziarenka pszenicy zasadzane są w małej doniczce. Jak już pszenica wyrośnie, to obwiązuje się ją wstążką w narodowych kolorach Chorwacji-czerwonym, białym, niebieskim. Świąteczna pszenica jest symbolem płodności, odnowy i nowego życia. Jak duża pszenica wyrośnie – takie będą plony w przyszłym roku. Trudno powiedzieć, jakie będą moje plony (na działce), bo zanim pszenica wyrosła została pożarta przez moje roślinożerne koty.
Wigilia
Ten jeden dzień różni się u nas najbardziej. My nie wyobrażamy sobie Wigilii bez barszczu z uszkami, pierogów, opłatka. W Chorwacji potrawy
i zwyczaje wigilijne są zupełnie inne. W zasadzie świętują oni od samego rana. Dzień zaczynają od symbolicznego skosztowania miodowej rakiji.
Na wigilijnym stole pojawiają się dania rybne, fasolowe, miodowe. Nasza polska wigilia jest postna, czyli bezmięsna, natomiast w Chorwacji
nie przestrzega się tego zwyczaju tak powszechnie. Łamanie się opłatkiem to tradycja obca dla mojego gościa. W Polsce karp, w Chorwacji dorsz
(i to wędzony). Jak połączyłam kuchnię polską z kuchnią bałkańską? Na stół wigilijny trafiła zasmażana fasola z kiszoną kapustą oraz ryba po grecku,
a w niej dorsz. Oprócz tego upieczona została orahnjača-ciasto drożdżowe (zawijane jak makowiec) z masą orzechową.
Niestety nie mogłam zrealizować chorwackiego dania podobnego do polskich gołąbków. Potrawa ta, czyli sarma to mięso mielone z ryżem zawinięte
w kiszony liść kapusty. Nie udało mi się zdobyć owych liści, może za rok?
Badnjak
Badnjak to chorwackie określenie na wigilię, ale nie tylko. Badnjak to również pień. Niegdyś w Chorwacji był on opierany o zewnętrzną lub wewnętrzną ścianę domu. Traktowano go jak istotę żywą-obsypywano pszenicą, resztkami jedzenia, zalewano winem. Po świętach badnjak miał się tlić w kominku aż do Święta Trzech Króli.
Pasterka, a może Polnoćka?
Polacy po wigilii idą na pasterkę, Chorwaci na polnoćkę. Śpiewane są wtedy tradycyjne kolędy. W Polsce śpiewamy „Wśród nocnej ciszy”,
„Lulajże, Jezuniu”. W Chorwacji śpiewane są „Tiha noć”, „Radujte se narodi”.
Licitar
Licitary to barwnie zdobione ciastka z ciasta miodowego. Są one symbolem stolicy Chorwacji-Zagrzebia. Licitary zazwyczaj są w kształcie serca. Wypieki te są często prezentem walentynkowym lub ślubnym. Co ciekawe UNESCO umieściło licitary na „liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego” kultury chorwackiej. Licitary są pracochłonne oraz czasochłonne. Ich pieczenie i dekorowanie trwa łącznie około 5 tygodni.
Połączenie świąt polskich i chorwackich było dla mnie wyzwaniem. Boże Narodzenie to czas, w którym każdy powinien czuć się dobrze. Pandemia sprawiła, że święta wielu osób są wyjątkowe, na dobry lub zły sposób. Mój gość miał namiastkę swoich świąt, a jednocześnie przybliżyłam mu zwyczaje panujące w Polsce. Mam nadzieję, że Wasze święta były równie udane, jak moje.
Wesołych Świąt i Szczęśliwego Nowego Roku!
Sretan Božić i Sretna Nova Godina!
Autor: Aleksandra Desperak
Zdjęcie: Wikipedia, Pixabay, SpeedyGonsales
