„Za jej bezbłędny poetycki głos…” – Literacka Nagroda Nobla dla Louise Glück
„Za jej bezbłędny poetycki głos, który z surowym pięknem czyni ludzką egzystencję uniwersalną” – tymi słowami uhonorowano tegoroczną laureatkę Literackiej Nagrody Nobla, amerykańską poetkę Louise Glück. Ten krótki, lecz trafny opis jest idealnym zwieńczeniem wybitnej twórczości artystki.
Pierwsza połowa października to czas poświęcony prestiżowej nagrodzie, ufundowanej przez szwedzkiego wynalazcę dynamitu, Alfreda Nobla. Niemal co roku najwybitniejsze osoby z całego świata zostają uhonorowane za swoje osiągnięcia w różnych dziedzinach nauki. Zeszłoroczna ceremonia była szczególnie ważna dla Polaków, gdyż laureatką Literackiej Nagrody została pisarka Olga Tokarczuk. Poprzednim takim wyróżnieniem nasz kraj mógł się poszczycić w 1996 roku, kiedy gratyfikacje otrzymała Wisława Szymborska. Tegoroczna zwyciężczyni, Louise Glück, była nieraz porównywana do polskiej poetki ze względu na realizm uczuć przedstawionych w utworach. Z tą różnicą, że amerykańska artystka uderza w poruszane problemy ze zdwojoną siłą.
Louise Glück to nie tylko poetka, pisarka, eseistka, a przede wszystkim niesamowicie odważna kobieta. Nie boi się pisać o traumie, śmierci, niejednokrotnie inspirując się własnymi doświadczeniami. Nawiązuje również do emocji związanych z odrzuceniem, stratą i nieskończoną miłością. Jej styl charakteryzuje się narracją pierwszoosobową, brakiem rymów i unikaniem przesytu epitetów, dzięki czemu odbiorca szybko utożsamia się z podmiotem lirycznym i z okrutną lekkością przyjmuje przekazywany przez autorkę ból. Louise Glück jest zdobywczynią wielu nagród, m.in. Nagrody Pulitzera w dziedzinie poezji (1993 rok) czy National Book Award (2014). 77-letnia poetka nie była oczywistym faworytem tegorocznej Nagrody Literackiej, jednak Akademia Szwedzka słusznie uhonorowała jej nieprzeciętną poezję.
Kobieta spoza Europy – takie spekulacje wobec tegorocznego laureata Literackiej Nagrody Nobla były najczęściej powtarzane. Po ostatniej ceremonii Akademia Szwedzka została skrytykowana za wyróżnienie dwóch europejskich pisarzy, dlatego w tym roku przewidywano, że nagroda trafi w ręce artysty z innego kontynentu. Wśród faworytów znalazła się m.in. Maryse Condé, pisarka z Karaibów, tworząca swoje powieści w języku francuskim. Kobieta otrzymała już tzw. alternatywnego Nobla w 2018 roku, a na liście kandydatów utrzymuje się już od kilku lat. Kolejną mocną kandydatką była kanadyjska poetka Anne Carson, tworząca odważne utwory modernistyczne. W kolejce po wyróżnienie nieustannie czeka Margaret Atwood ze swoją przełomową powieścią Opowieść podręcznej. Pomimo takiej ilości damskich nominacji największym pretendentem do nagrody wciąż pozostawał Haruki Murakami, autor słynnej powieści Kafka nad morzem.
Akademii Szwedzkiej od lat zarzucano, że nagrody trafiają przede wszystkim w męskie ręce. Na około tysiąc laureatów, jedynie 53 z nich to kobiety (do 2019 roku), dlatego tym razem ewidentnie postawiono na zmiany. Po raz pierwszy w historii nagrodzono jednocześnie dwie kobiety w dziedzinie chemii – Emmanuelle Charpentier i Jennifer A. Doudna otrzymały wyróżnienie za opracowanie metody edycji genomu. Nagrodę Nobla z fizyki otrzymał Roger Penrose – za odkrycie, że powstawanie czarnych dziur jest w pełni przewidywane przez ogólną teorię względności- oraz Andrea Mia Ghez i Reinhard Genzel za odkrycie supermasywnego, zwartego obiektu leżącego w centrum naszej Galaktyki. Andrea jest dopiero czwartą kobietą, której przyznano gratyfikację za naukowe odkrycia w tej dziedzinie. W dziedzinie nauk ekonomicznych nagroda trafiła do rąk Paula R. Milgroma i Roberta B. Wilsona za ulepszenia teorii aukcji i wynalezienie nowych formatów aukcji, które przyniosły korzyści sprzedawcom, kupcom i podatnikom na całym świecie. Przełomu w dziedzinie fizjologii lub medycyny dokonali Harvey J. Alter, Michael Houghton i Charles M. Rice – odkrycie wirusa wywołującego zapalenie wątroby typu C. O Pokojową Nagrodę Nobla walczyły takie osobistości jak Greta Thunberg czy Donald Trump, jednak zdobył ją Światowy Program Żywnościowy (World Food Programme) za swoją pracę na rzecz zwalczania głodu i wkład w możliwość zaistnienia pokoju na obszarach objętych konfliktem.
Oficjalna ceremonia przyznania nagród odbędzie się jak co roku 10 grudnia, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla.
Autor: Julia Siepsiak
Zdjęcia: Instagram
